sluchaj pitucha i dobrze wyjdziesz

[pituch009]

A comet is a small body in the solar system that orbits the Sun and (at least occasionally) exhibits a coma (or atmosphere) and/or a tail — both primarily from the effects of solar radiation upon the comet's nucleus, which itself is a minor body composed of rock, dust, and ice. Comets' orbits are constantly changing: their origins are in the outer solar system, and they have a propensity to be highly affected (or perturbed) by relatively close approaches to the major planets. Some are moved into sungrazing orbits that destroy the comets when they near the Sun, while others are thrown out of the solar system forever.

Comets are usually discovered visually or photographically using a wide-field telescope or other optical means of magnification, such as binoculars. However, even without access to optical equipment, it is still possible to discover a sungrazing comet online with a computer and an Internet connection.

Most comets are believed to originate in a cloud (the Oort cloud) at large distances from the Sun consisting of debris left over from the condensation of the solar nebula; the outer edges of such nebulae are cool enough that water exists in a solid (rather than gaseous) state. Asteroids originate via a different process, but very old comets which have lost all their volatile materials may come to resemble asteroids.

The word comet came to the English language through Latin cometes. From the Greek word komē, meaning "hair of the head," Aristotle first used the derivation komētēs to depict comets as "stars with hair." The astronomical symbol for comets accordingly consists of a disc with a tail of hair.
Contents
[hide]

* 1 Physical characteristics
* 2 Orbital characteristics
* 3 Comet nomenclature
* 4 History of comet study
o 4.1 Early observations and thought
o 4.2 Orbital studies
o 4.3 Studies of physical characteristics
o 4.4 Debate over comet composition
* 5 Notable comets
o 5.1 Great comets
o 5.2 Unusual comets
o 5.3 Currently visible comets
* 6 See also
* 7 References
* 8 External links

[edit] Physical characteristics

Long-period comets are believed to originate in a distant cloud known as the Oort cloud (after the astronomer Jan Hendrik Oort who hypothesised its existence).[1] They are sometimes perturbed from their distant orbits by gravitational interactions, falling into extremely elliptical orbits that can bring them very close to the Sun. One theory holds that as a comet approaches the inner solar system, solar radiation causes part of its outer layers, composed of ice and other materials, to melt and evaporate, but this has not been proven.

The streams of dust and gas thus released form a very large, extremely tenuous atmosphere around the comet called the coma, and the force exerted on the coma by the Sun's radiation pressure and solar wind cause an enormous tail to form, which points away from the sun. The streams of dust and gas each form their own distinct tail, pointed in slightly different directions. The tail of dust is left behind in the comet's orbit in such a manner that it often forms a curved tail. At the same time, the ion tail, made of gases, always points directly away from the Sun, as this gas is more strongly affected by the solar wind than is dust, following magnetic field lines rather than an orbital trajectory. While the solid body of comets (called the nucleus) is generally less than 50 km across, the comet may be larger than the Sun, and ion tails have been observed to extend 1 astronomical unit (150 million km) or more.

Both the comet and tail are illuminated by the Sun and may become visible from Earth when a comet passes through the inner solar system, the dust reflecting sunlight directly and the gases glowing from ionisation. Most comets are too faint to be visible without the aid of a telescope, but a few each decade become bright enough to be visible with the naked eye. Before the invention of the telescope, comets seemed to appear out of nowhere in the sky and gradually vanish out of sight. They were usually considered bad omens of deaths of kings or noble men, or coming catastrophes. From ancient sources, such as Chinese oracle bones, it is known that their appearances have been noticed by humans for millennia. One very famous old recording of a comet is the appearance of Halley's Comet on the Bayeux Tapestry, which records the Norman conquest of England in AD 1066.[2]

Surprisingly, cometary nuclei are among the darkest objects known to exist in the solar system. The Giotto probe found that Comet Halley's nucleus reflects approximately 4% of the light that falls on it, and Deep Space 1 discovered that Comet Borrelly's surface reflects only 2.4% to 3% of the light that falls on it; by comparison, asphalt reflects 7% of the light that falls on it. It is thought that complex organic compounds are the dark surface material. Solar heating drives off volatile compounds leaving behind heavy long-chain organics that tend to be very dark, like tar or crude oil. The very darkness of cometary surfaces allows them to absorb the heat necessary to drive their outgassing.

In 1996, comets were found to emit X-rays.[3] These X-rays surprised researchers, because their emission by comets had not previously been predicted. The X-rays are thought to be generated by the interaction between comets and the solar wind: when highly charged ions fly through a cometary atmosphere, they collide with cometary atoms and molecules. In these collisions, the ions will capture one or more electrons leading to emission of X-rays and far ultraviolet photons.[4]

[edit] Orbital characteristics
Orbits of Comet Kohoutek and Earth, illustrating the high eccentricity of the orbit and more rapid motion when closer to the Sun.
Orbits of Comet Kohoutek and Earth, illustrating the high eccentricity of the orbit and more rapid motion when closer to the Sun.
Histogram of the aphelia of the 2005 comets, showing the giant planet comet families. The abscissa is the natural logarithm of the aphelion expressed in AUs.
Histogram of the aphelia of the 2005 comets, showing the giant planet comet families. The abscissa is the natural logarithm of the aphelion expressed in AUs.

Comets are classified according to their orbital periods. Short-period comets, also called periodic comets, have orbits of less than 200 years, while long-period comets have longer orbits but remain gravitationally bound to the Sun, and main-belt comets orbit within the asteroid belt.[5] Single-apparition comets have parabolic or hyperbolic orbits which will cause them to permanently exit the solar system after passing the Sun once.

Modern observations have revealed a few genuinely hyperbolic orbits, but no more than could be accounted for by perturbations from Jupiter. If comets pervaded interstellar space, they would be moving with velocities of the same order as the relative velocities of stars near the Sun (a few tens of kilometres per second). If such objects entered the solar system, they would have positive total energies, and would be observed to have genuinely hyperbolic orbits. A rough calculation shows that there might be 4 hyperbolic comets per century, within Jupiter's orbit, give or take one and perhaps two orders of magnitude.

On the other extreme, the short period Comet Encke has an orbit which never places it farther from the Sun than Jupiter. Short-period comets are thought to originate in the Kuiper belt, whereas the source of long-period comets is thought to be the Oort cloud. A variety of mechanisms have been proposed to explain why comets get perturbed into highly elliptical orbits, including close approaches to other stars as the Sun follows its orbit through the Milky Way Galaxy; the Sun's hypothetical companion star Nemesis; or an unknown Planet X[6].

Because of their low masses, and their elliptical orbits which frequently take them close to the giant planets, cometary orbits are often perturbed. Short period comets display a strong tendency for their aphelia to coincide with a giant planet's orbital radius, with the Jupiter family of comets being the largest, as the histogram shows. It is clear that comets coming in from the Oort cloud often have their orbits strongly influenced by the gravity of giant planets as a result of a close encounter. Jupiter is the source of the greatest perturbations, being more than twice as massive as all the other planets combined, in addition to being the swiftest of the giant planets.

A number of periodic comets discovered in earlier decades or previous centuries are now "lost." Their orbits were never known well enough to predict future appearances. However, occasionally a "new" comet will be discovered and upon calculation of its orbit it turns out to be an old "lost" comet. An example is Comet 11P/Tempel-Swift-LINEAR, discovered in 1869 but unobservable after 1908 because of perturbations by Jupiter. It was not found again until accidentally rediscovered by LINEAR in 2001.[7]

[edit] Comet nomenclature

The names given to comets have followed several different conventions over the past two centuries. Before any systematic naming convention was adopted, comets were named in a variety of ways. Prior to the early 20th century, most comets were simply referred to by the year in which they appeared, sometimes with additional adjectives for particularly bright comets; thus, the "Great Comet of 1680" (Kirch's Comet), the "Great September Comet of 1882," and the "Daylight Comet of 1910" ("Great January Comet of 1910"). After Edmund Halley demonstrated that the comets of 1531, 1607, and 1682 were the same body and successfully predicted its return in 1759, that comet became known as Comet Halley. Similarly, the second and third known periodic comets, Comet Encke[8] and Comet Biela,[9] were named after the astronomers who calculated their orbits rather than their original discoverers. Later, periodic comets were usually named after their discoverers, but comets that had appeared only once continued to be referred to by the year of their apparition.

In the early 20th century, the convention of naming comets after their discoverers became common, and this remains so today. A comet is named after up to three independent discoverers. In recent years, many comets have been discovered by instruments operated by large teams of astronomers, and in this case, comets may be named for the instrument. For example, Comet IRAS-Araki-Alcock was discovered independently by the IRAS satellite and amateur astronomers Genichi Araki and George Alcock. In the past, when multiple comets were discovered by the same individual, group of individuals, or team, the comets' names were distinguished by adding a numeral to the discoverers' names (but only for periodic comets); thus Comets Shoemaker-Levy 1–9. Today, the large numbers of comets discovered by some instruments (in August 2005, SOHO discovered its 1000th comet[10]) has rendered this system impractical, and no attempt is made to ensure that each comet has a unique name. Instead, the comets' systematic designations are used to avoid confusion.

Until 1994, comets were first given a provisional designation consisting of the year of their discovery followed by a lowercase letter indicating its order of discovery in that year (for example, Comet 1969i (Bennett) was the 9th comet discovered in 1969). Once the comet had been observed through perihelion and its orbit had been established, the comet was given a permanent designation of the year of its perihelion, followed by a Roman numeral indicating its order of perihelion passage in that year, so that Comet 1969i became Comet 1970 II (it was the second comet to pass perihelion in 1970)[11]

Increasing numbers of comet discoveries made this procedure awkward, and in 1994 the International Astronomical Union approved a new naming system. Comets are now designated by the year of their discovery followed by a letter indicating the half-month of the discovery and a number indicating the order of discovery (a system similar to that already used for asteroids), so that the fourth comet discovered in the second half of February 2006 would be designated 2006 D4. Prefixes are also added to indicate the nature of the comet, with P/ indicating a periodic comet, C/ indicating a non-periodic comet, X/ indicating a comet for which no reliable orbit could be calculated (generally, historical comets), D/ indicating a comet which has broken up or been lost, and A/ indicating an object that was mistakenly identified as a comet, but is actually a minor planet. After their second observed perihelion passage, periodic comets are also assigned a number indicating the order of their discovery.[12] So Halley's Comet, the first comet to be identified as periodic, has the systematic designation 1P/1682 Q1. Comet Hale-Bopp's designation is C/1995 O1. Comets which first received a minor planet designation keep the latter, which leads to some odd names such as P/2004 EW38 (Catalina-LINEAR).

There are only five objects that are cross-listed as both comets and asteroids: 2060 Chiron (95P/Chiron), 4015 Wilson-Harrington (107P/Wilson-Harrington), 7968 Elst-Pizarro (133P/Elst-Pizarro), 60558 Echeclus (174P/Echeclus), and 118401 LINEAR (176P/LINEAR (LINEAR 52)).

[edit] History of comet study

[edit] Early observations and thought

Historically, comets were thought to be unlucky, or even interpreted as attacks by heavenly beings against terrestrial inhabitants. Some authorities interpret references to "falling stars" in Gilgamesh, Revelation and the Book of Enoch as references to comets, or possibly bolides.

In the first book of his Meteorology, Aristotle propounded the view of comets that would hold sway in Western thought for nearly two thousand years. He rejected the ideas of several earlier philosophers that comets were planets, or at least a phenomenon related to the planets, on the grounds that while the planets confined their motion to the circle of the Zodiac, comets could appear in any part of the sky.[13] Instead, he described comets as a phenomenon of the upper atmosphere, where hot, dry exhalations gathered and occasionally burst into flame. Aristotle held this mechanism responsible for not only comets, but also meteors, the aurora borealis, and even the Milky Way.[14]

A few later classical philosophers did dispute this view of comets. Seneca the Younger, in his Natural Questions, observed that comets moved regularly through the sky and were undisturbed by the wind, behavior more typical of celestial than atmospheric phenomena. While he conceded that the other planets do not appear outside the Zodiac, he saw no reason that a planet-like object could not move through any part of the sky, humanity's knowledge of celestial things being very limited.[15] However, the Aristotelian viewpoint proved more influential, and it was not until the 16th century that it was demonstrated that comets must exist outside the earth's atmosphere.

In 1577, a bright comet was visible for several months. The Danish astronomer Tycho Brahe used measurements of the comet's position taken by himself and other, geographically separated, observers to determine that the comet had no measureable parallax. Within the precision of the measurements, this implied the comet must be at least four times more distant from the earth than the moon.[16]

[edit] Orbital studies
The orbit of the comet of 1680, fit to a parabola, as shown in Isaac Newton's Principia.
The orbit of the comet of 1680, fit to a parabola, as shown in Isaac Newton's Principia.

Although comets had now been demonstrated to be in the heavens, the question of how they moved through the heavens would be debated for most of the next century. Even after Johannes Kepler had determined in 1609 that the planets moved about the sun in elliptical orbits, he was reluctant to believe that the laws that governed the motions of the planets should also influence the motion of other bodies—he believed that comets travel among the planets along straight lines. Galileo Galilei, although a staunch Copernicanist, rejected Tycho's parallax measurements and held to the Aristotelian notion of comets moving on straight lines through the upper atmosphere.[17]

The first suggestion that Kepler's laws of planetary motion should also apply to the comets was made by William Lower in 1610.[16] In the following decades other astronomers, including Pierre Petit, Giovanni Borelli, Adrien Auzout, Robert Hooke, Johann Baptist Cysat, and Giovanni Domenico Cassini all argued for comets curving about the sun on elliptical or parabolic paths, while others, such as Christian Huygens and Johannes Hevelius, supported comets' linear motion.[17]

The matter was resolved by the bright comet that was discovered by Gottfried Kirch on November 14, 1680. Astronomers throughout Europe tracked its position for several months. In 1681, the Saxon pastor Georg Samuel Doerfel set forth his proofs that comets are heavenly bodies moving in parabolas of which the sun is the focus. Then Isaac Newton, in his Principia Mathematica of 1687, proved that an object moving under the influence of his inverse square law of universal gravitation must trace out an orbit shaped like one of the conic sections, and he demonstrated how to fit a comet's path through the sky to a parabolic orbit, using the comet of 1680 as an example.[18]

In 1705, Edmond Halley applied Newton's method to twenty-four cometary apparitions that had occurred between 1337 and 1698. He noted that three of these, the comets of 1531, 1607, and 1682, had very similar orbital elements, and he was further able to account for the slight differences in their orbits in terms of gravitational perturbation by Jupiter and Saturn. Confident that these three apparitions had been three appearances of the same comet, he predicted that it would appear again in 1758-9.[19] (Earlier, Robert Hooke had identified the comet of 1664 with that of 1618,[20] while Jean-Dominique Cassini had suspected the identity of the comets of 1577, 1665, and 1680.[21] Both were incorrect.) Halley's predicted return date was later refined by a team of three French mathematicians: Alexis Clairaut, Joseph Lalande, and Nicole-Reine Lepaute, who predicted the date of the comet's 1759 perihelion to within one month's accuracy.[22] When the comet returned as predicted, it became known as Comet Halley or Halley's Comet (its official designation is 1P/Halley). Its next appearance will be in 2061.

Among the comets with short enough periods to have been observed several times in the historical record, Comet Halley is unique in consistently being bright enough to be visible to the naked eye. Since the confirmation of Comet Halley's periodicity, many other periodic comets have been discovered through the telescope. The second comet to be discovered to have a periodic orbit was Comet Encke (official designation 2P/Encke). Over the period 1819-1821 the German mathematician and physicist Johann Franz Encke computed orbits for a series of cometary apparitions observed in 1786, 1795, 1805, and 1818, concluded they were same comet, and successfully predicted its return in 1822.[23] By 1900, seventeen comets had been observed at more than one perihelion passage and recognized as periodic comets. As of April 2006, 175 comets have achieved this distinction, though several have since been destroyed or lost. In ephemerides, comets are often denoted by the symbol ☄.

[edit] Studies of physical characteristics
Comets have highly elliptical orbits. Note the two distinct tails.
Comets have highly elliptical orbits. Note the two distinct tails.

Isaac Newton described comets as compact, solid, fixed, and durable bodies: in other words, a kind of planet, which move in very oblique orbits, every way, with the greatest freedom, persevering in their motions even against the course and direction of the planets; and their tail as a very thin, slender vapour, emitted by the head, or nucleus of the comet, ignited or heated by the sun. Comets also seemed to Newton absolutely requisite for the conservation of the water and moisture of the planets; from their condensed vapours and exhalations all that moisture which is spent on vegetations and putrefactions, and turned into dry earth, might be resupplied and recruited; for all vegetables were thought to increase wholly from fluids, and turn by putrefaction into earth. Hence the quantity of dry earth must continually increase, and the moisture of the globe decrease, and at last be quite evaporated, if it have not a continual supply. Newton suspected that the spirit which makes the finest, subtilest, and best part of our air, and which is absolutely requisite for the life and being of all things, came principally from the comets.

Another use which he conjectured comets might be designed to serve, is that of recruiting the sun with fresh fuel, and repairing the consumption of his light by the streams continually sent forth in every direction from that luminary —

"From his huge vapouring train perhaps to shake
Reviving moisture on the numerous orbs,
Thro' which his long ellipsis winds; perhaps
To lend new fuel to declining suns,
To light up worlds, and feed th' ethereal fire."

—James Thomson, "The Seasons" (1730; 1748).

As early as the 18th century, some scientists had made correct hypotheses as to comets' physical composition. In 1755, Immanuel Kant hypothesized that comets are composed of some volatile substance, whose vaporization gives rise to their brilliant displays near perihelion.[24] In 1836, the German mathematician Friedrich Wilhelm Bessel, after observing streams of vapor in the 1835 apparition of Comet Halley, proposed that the jet forces of evaporating material could be great enough to significantly alter a comet's orbit and argued that the non-gravitational movements of Comet Encke resulted from this mechanism.[25]

However, another comet-related discovery overshadowed these ideas for nearly a century. Over the period 1864–1866 the Italian astronomer Giovanni Schiaparelli computed the orbit of the Perseid meteors, and based on orbital similarities, correctly hypothesized that the Perseids were fragments of Comet Swift-Tuttle. The link between comets and meteor showers was dramatically underscored when in 1872, a major meteor shower occurred from the orbit of Comet Biela, which had been observed to split into two pieces during its 1846 apparition, and never seen again after 1852.[26] A "gravel bank" model of comet structure arose, according to which comets consist of loose piles of small rocky objects, coated with an icy layer.

By the middle of the twentieth century, this model suffered from a number of shortcomings: in particular, it failed to explain how a body that contained only a little ice could continue to put on a brilliant display of evaporating vapor after several perihelion passages. In 1950, Fred Lawrence Whipple proposed that rather than being rocky objects containing some ice, comets were icy objects containing some dust and rock.[27] This "dirty snowball" model soon became accepted. It was confirmed when an armada of spacecraft (including the European Space Agency's Giotto probe and the Soviet Union's Vega 1 and Vega 2) flew through the coma of Halley's comet in 1986 to photograph the nucleus and observed the jets of evaporating material. The American probe Deep Space 1 flew past the nucleus of Comet Borrelly on September 21, 2001 and confirmed that the characteristics of Comet Halley are common on other comets as well.

Although comets formed in the outer Solar System, radial mixing of material during the early formation of the Solar System is thought to have redistributed material throughout the proto-planetary disk[28], so comets also contain crystalline grains which were formed in the hot inner Solar System. This is seen in comet spectra as well as in sample return missions.
Comet Wild 2 exhibits jets on lit side and dark side, stark relief, and is dry.
Comet Wild 2 exhibits jets on lit side and dark side, stark relief, and is dry.

The Stardust spacecraft, launched in February 1999, collected particles from the coma of Comet Wild 2 in January 2004, and returned the samples to Earth in a capsule in January 2006. Claudia Alexander, a program scientist for Rosetta from NASA's Jet Propulsion Laboratory who has modeled comets for years, reported to space.com about her astonishment at the number of jets, their appearance on the dark side of the comet as well as on the light side, their ability to lift large chunks of rock from the surface of the comet and the fact that comet Wild 2 is not a loosely-cemented rubble pile.[29]

Forthcoming space missions will add greater detail to our understanding of what comets are made of. In July 2005, the Deep Impact probe blasted a crater on Comet Tempel 1 to study its interior. And in 2014, the European Rosetta probe will orbit comet Comet Churyumov-Gerasimenko and place a small lander on its surface.

Rosetta observed the Deep Impact event, and with its set of very sensitive instruments for cometary investigations, it used its capabilities to observe Tempel 1 before, during and after the impact. At a distance of about 80 million kilometres from the comet, Rosetta was the only spacecraft other then Deep Impact itself to view the comet.

[edit] Debate over comet composition
Comet Borrelly exhibits jets, yet is hot and dry.
Comet Borrelly exhibits jets, yet is hot and dry.

As late as 2002, there is conflict on how much ice is in a comet. NASA's Deep Space 1 team, working at NASA's Jet Propulsion Lab, obtained high-resolution images of the surface of comet Borrelly. They announced that comet Borrelly exhibits distinct jets, yet has a hot, dry surface. The assumption that comets contain water and other ices led Dr. Laurence Soderblom of the U.S. Geological Survey to say, "The spectrum suggests that the surface is hot and dry. It is surprising that we saw no traces of water ice." However, he goes on to suggest that the ice is probably hidden below the crust as "either the surface has been dried out by solar heating and maturation or perhaps the very dark soot-like material that covers Borrelly's surface masks any trace of surface ice".[30]

The recent Deep Impact probe has also yielded results suggesting that the majority of a comet's water ice is below the surface, and that these reservoirs feed the jets of vaporised water that form the coma of Tempel 1.[1]

[edit] Notable comets

[edit] Great comets

Main article: Great Comet

While hundreds of tiny comets pass through the inner solar system every year, only a very few comets are noticed by the general public. About every decade or so, a comet will become bright enough to be noticed by a casual observer — such comets are often designated Great Comets. In times past, bright comets often inspired panic and hysteria in the general population, being thought of as bad omens. More recently, during the passage of Halley's Comet in 1910, the Earth passed through the comet's tail, and erroneous newspaper reports inspired a fear that cyanogen in the tail might poison millions, while the appearance of Comet Hale-Bopp in 1997 triggered the mass suicide of the Heaven's Gate cult. To most people, however, a great comet is simply a beautiful spectacle.

Predicting whether a comet will become a great comet is notoriously difficult, as many factors may cause a comet's brightness to depart drastically from predictions. Broadly speaking, if a comet has a large and active nucleus, will pass close to the Sun, and is not obscured by the Sun as seen from the Earth when at its brightest, it will have a chance of becoming a great comet. However, Comet Kohoutek in 1973 fulfilled all the criteria and was expected to become spectacular, but failed to do so. Comet West, which appeared three years later, had much lower expectations (perhaps because scientists were much warier of glowing predictions after the Kohoutek fiasco), but became an extremely impressive comet.[31]

The late 20th century saw a lengthy gap without the appearance of any great comets, followed by the arrival of two in quick succession — Comet Hyakutake in 1996, followed by Hale-Bopp, which reached maximum brightness in 1997 having been discovered two years earlier. The first great comet of the 21st century is Comet McNaught, which became visible to naked eye observers in January 2007, was the brightest in over 40 years. It is still visible to the naked eye.

[edit] Unusual comets

Of the thousands of known comets, some are very unusual. Comet Encke orbits from outside the main asteroid belt to inside the orbit of Mercury while Comet 29P/Schwassmann-Wachmann orbits in a nearly circular orbit entirely between Jupiter and Saturn.[32] 2060 Chiron, whose unstable orbit keeps it between Saturn and Uranus, was originally classified as an asteroid until a faint coma was noticed.[33] Similarly, Comet Shoemaker-Levy 2 was originally designated asteroid 1990 UL3.[34] Some near-earth asteroids are thought to be extinct nuclei of comets which no longer experience outgassing.

Some comets have been observed to break up. Comet Biela was one significant example, breaking into two during its 1846 perihelion passage. The two comets were seen separately in 1852, but never again after that. Instead, spectacular meteor showers were seen in 1872 and 1885 when the comet should have been visible. A lesser meteor shower, the Andromedids, occurs annually in November, and is caused by the Earth crossing Biela's orbit.[35]

Several other comets have been seen to break up during their perihelion passage, including great comets West and Comet Ikeya-Seki. Some comets, such as the Kreutz Sungrazers, orbit in groups and are thought to be pieces of a single object that has previously broken apart.



Po Hiszpansku
Los cometas (del latín cometa y el griego kometes, 'cabellera'), junto con los asteroides, planetas y satélites, forman parte del Sistema Solar. La mayoría de estos cuerpos celestes describen órbitas elípticas de gran excentricidad, lo que produce su acercamiento al Sol con un período considerable.

A diferencia de los asteroides, los cometas son cuerpos sólidos compuestos de materiales que se subliman en las cercanías del Sol. A gran distancia (a partir de 5-10UA) desarrollan una atmósfera que envuelve al núcleo, llamada coma. Esta coma está formada por gas y polvo. Conforme el cometa se acerca al Sol, el viento solar azota la coma y se genera la cola o cabellera característica. La cola está formada por polvo y el gas de la coma ionizado.

Fue después del invento del telescopio que los astrónomos comenzaron a estudiar a los cometas con más detalle, advirtiendo entonces que la mayoría de éstos tienen apariciones periódicas. Edmund Halley fue el primero en darse cuenta de esto y pronosticó la aparición del cometa Halley en 1758, para el cual calculó que tenía un periodo de 76 años. Desafortunadamente, murió antes de comprobar su predicción. Debido a su pequeño tamaño y órbita muy alargada, sólo podemos ver los cometas cuando están cerca del Sol y por un periodo corto de tiempo.
Tabla de contenidos
[ocultar]

* 1 Origen
* 2 Composición
* 3 Historia del estudio de las cometas
o 3.1 Estudio de órbitas
o 3.2 Estudio de sus características físicas
* 4 Cometas famosos
* 5 Influencia cultural de los cometas
o 5.1 Cometas visibles en enero 2007
* 6 Enlaces externos
* 7 Véase también

[editar] Origen

Los cometas provienen principalmente de dos lugares:

* La Nube de Oort, situada entre 50.000 y 100.000 UA del Sol.
* El Cinturón de Kuiper, localizado más allá de la órbita del planeta Neptuno.

Se cree que los cometas de largo periodo tienen su origen en la Nube de Oort, que lleva el nombre del astrónomo Jan Hendrick Oort. Esto significa que muchos de los cometas que se acercan al Sol, siguen órbitas elípticas tan alargadas que sólo regresan al cabo de miles de años. Cuando alguna estrella pasa muy cerca del Sistema Solar, las órbitas de los cometas de la Nube de Oort se ven perturbadas: algunos salen despedidos fuera del Sistema Solar, pero otros acortan sus órbitas. Para explicar el origen de los cometas de corto periodo, como el Halley, Gerard Kuiper propuso la existencia de un cinturón de cometas situados más allá de Neptuno, el Cinturón de Kuiper.

Traducción del artículo en Inglés de la Wikipedia:

Un cometa es un pequeño cuerpo en el sistema solar que orbita al Sol y (al menos ocasionalmente) exhibe una coma (o atmósfera) y/o una cola --ambas primariamente resultados de los efectos de la radiación solar sobre el núcleo del cometa, que es en sí un cuerpo menor compuesto de roca, polvo y hielos. Las órbitas de los cometas están cambiando constantemente: sus orígenes están en el sistema solar exterior, y tienen la propensión a ser altamente afectados (o perturbados) por acercamientos relativos a los planetas mayores. Algunos son movidos a órbitas muy cercanas al Sol (a ras del césped solar) que los destruyen cuando se aproximan, mientras que otros son enviados fuera del sistema solar para siempre.

Los cometas son generalmente descubiertos visual o fotográficamente usando telescopios de campo ancho o otros medios de magnificación óptica, tales como los binoculares. Sin embargo, aún sin acceso a un equipo óptico, es todavía posible descubrir un cometa rasante solar en línea con una computadora y una conexión a Internet. En los años recientes, el Observatorio Rasante Virtual de David (David J. Evans) (DVSO) les ha permitido a muchos astrónomos aficionados de todo el mundo, descubrir un nuevo cometa en línea (frecuentemente en tiempo real) usando las últimas imágenes del Telescopio Espacial SOHO.

Se cree que la mayoría de los cometas se originan en una nube, (la Nube de Oort) a enormes distancias del Sol y que consisten de restos de la condensación de la nébula solar; los extremos exteriores de esa nébula están lo suficientemente fríos para que el agua exista en estado sólido (más que gaseoso). Los asteroides se originan por la vía de un proceso distinto, empero, los cometas muy viejos han perdido todos sus materiales volátiles y pueden devenir en algo muy parecido a los asteroides. La palabra cometa llegó al Inglés a través del Latín cometes. Del griego kome, que significa “cabello de la cabeza”. Aristóteles fue el primero que utilizó la derivación “kometes” para describir a estos astros como “estrellas con cabello”.

[editar] Composición

Los cometas están compuestos de agua, dióxido de carbono (hielo seco), amoníaco, metano (gas natural), hierro, magnesio y silicatos. Debido a las bajas temperaturas de los lugares donde se hallan, estas sustancias que componen al cometa se encuentran congeladas. Llegan a tener diámetros de algunas decenas de kilómetros. (La montaña más alta en la Tierra, el Everest, tiene aproximadamente 9 km de altura.)

Cuando se descubre un cometa se ve aparecer como un punto luminoso, con un movimiento perceptible del fondo de estrellas, llamadas fijas. Lo primero que se ve es el núcleo o coma. Luego, cuando el astro se acerca más al Sol, comienza a desarrollar lo que conocemos como la cola del cometa, que le confiere un aspecto fantástico.

Los fotones que provienen del Sol (viento solar) hacen que las sustancias que forman al cometa se empiecen a calentar y se sublimen, pasando directamente de hielo a gas. Los gases del cometa se proyectan hacia atrás, lo que motiva la formación de la cola apunta en dirección opuesta al Sol y extendiéndose millones de kilómetros.

En realidad los cometas presentan diferentes tipos de colas. Las más comunes son la de polvo y la de gas. La cola de gas se dirige siempre en el sentido perfectamente contrario al de la luz del Sol, mientras que la cola de polvo retiene parte de la inercia orbital, alinéandose entre la cola principal y la trayectoria del cometa. El choque de los fotones que recibe el cometa como una lluvia, aparte de calor, aportan luz, siendo visible al ejercer el cometa de pantalla; reflejando así cada partícula de polvo la luz solar. En el cometa Hale-Bopp se descubrió un tercer tipo de cola compuesta por iones de sodio.
Cola principal de gas (azul en el esquema) y cola secundaria de polvo (amarillo)
Cola principal de gas (azul en el esquema) y cola secundaria de polvo (amarillo)

Las colas de los cometas llegan a extenderse de forma considerable, alcanzando millones de kilómetros. En el caso del cometa 1P/Halley, en su aparición de 1910, la cola llegó a medir cerca de 30 millones de kilómetros. (La distancia de la Tierra al Sol es de aproximadamente 150 millones de kilómetros.) Cada vez que un cometa pasa cerca del Sol se desgasta, debido a que el material que va perdiendo ya nunca es repuesto. Se espera que, en promedio, un cometa pase unas 2 mil veces cerca del Sol antes de sublimarse completamente. A lo largo de la trayectoria de un cometa, éste va dejando grandes cantidades de pequeños fragmentos de material.

Cuando la Tierra atraviesa la órbita de un cometa, estos fragmentos penetran en la atmósfera en forma de estrellas fugaces o también llamadas lluvia de meteoros. En mayo y octubre se pueden observar las lluvias de meteoros producidas por el material del cometa Halley: las eta Acuáridas y las Oriónidas.

Los astrónomos sugieren que los cometas retienen, en forma de hielo y polvo, la composición de la nebulosa primitiva con que se formó el Sistema Solar y de la cual se condensaron luego los planetas y sus lunas. Por esta razón el estudio de los cometas puede dar indicios de las características de aquella nube primordial.

[editar] Historia del estudio de las cometas

[editar] Estudio de órbitas

No se estableció definidamente hasta en el siglo XVI si los cometas eran fenómenos atmosféricos u objetos interplanetarios, periodo en que Tycho Brahe realizó estudios que revelaron que éstos debían provenir fuera de la atmósfera terrestre. Luego en el siglo XVII, Edmund Halley utilizó la teoría de la gravitación, desarrollada por Isaac Newton, para intentar calcular el número de órbitas en los cometas. Permitiéndole descubrir que uno de ellos volvía a la cercanía del sol cada 76 ó 77 años aproximadamente. Pronto, éste comenzó a llamarse cometa Halley, y de fuentes antiguas se sabe que ha sido observado por humanos desde 66a.C.
Movimiento de un cometa alrededor del Sol. (A) Sol, (B) Tierra, (C) Cometa
Movimiento de un cometa alrededor del Sol. (A) Sol, (B) Tierra, (C) Cometa

El segundo cometa al que se le descubrió una órbita periódica fue el cometa Encke, en 1821. Como el cometa de Halley, tuvo el nombre de su calculador, el matemático y físico alemán Johann Encke, que descubrió que era un cometa periódico. El cometa de Encke tiene el más corto periodo de un cometa, solamente 3.3 años, y por consecuencia éste tiene el mayor número de apariciones registradas. Fue también el primer cometa cuya órbita era influida por fuerzas que no eran del tipo gravitacional. A pesar de todo, ahora es un cometa muy tenue para ser visibile a simple vista, pudo haber sido un cometa brillante algunos miles de años atrás, antes que su superficie de hielo fuera evaporada. Sin embargo, no se ha sabido si ha sido observado antes de 1786, pero análisis mejorados de su órbita temprana sugieren que corresponde a observaciones mencionadas en fuentes antiguas.

[editar] Estudio de sus características físicas

No fue hasta el periodo de la era espacial en que la composición de los cometas fue probada. A principios del Siglo XIX, un matemático alemán, Friedrich Bessel originó la teoría de que habían objetos sólidos en estado de vaporación: del estudio de su brillosidad, Bessel expusó que los movimientos no-gravitacionales del cometa 2P/Encke fueron causados por fuerzas de chorro creadas como material evaporado de la superficie del objeto. Esta idea fue olvidada por más de cien años, y luego Fred Lawrence Whipple independientemente propuso la misma idea en 1950. Para Whipple un cometa es un núcleo rocoso mezcado con hielo y gases es decir utilizando su terminología una bola de nieve sucia. El modelo propuesto por ambos pronto comenzó a ser aceptado por la comunidad científica. Fue confirmado cuando una armada de vehículos espaciales voló a través de la nube luminosa de partículas que rodeaban el núcleo congelado del cometa Halley en 1986 para fotografiar el núcleo y observaron los chorros de material que se evaporaba. Luego la sonda Deep Space 1 voló cerca del cometa Borrelly el 21 de septiembre de 2001, confirmado que las características del 1P/Halley son comunes en otros cometas también.


Po Polsku
Kometa – małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej (np. Słońca). Słoneczne ciepło powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest oddziaływaniem wiatru słonecznego, który "wieje" zawsze od gwiazdy. Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by wiatr słoneczny mógł znacząco zmienić kierunek ich ruchu.

Kometa wykazuje aktywność, kiedy przebywa w pobliżu gwiazdy, a potem znika w odległych rejonach układu planetarnego, gdzie przyjmuje postać zamarzniętej kuli skalno-lodowej. Jądro komety zbudowane jest z mieszaniny pyłów i drobnych odłamków skalno-lodowych, składających się z lodu wodnego, zestalonego dwutlenku węgla, amoniaku i metanu.
Animacja przedstawiająca ruch komety okresowej (A – gwiazda, B – orbita najdalszej planety C - kometa)
Animacja przedstawiająca ruch komety okresowej (A – gwiazda, B – orbita najdalszej planety C - kometa)

Komety okresowe powracają do centrum układu planetarnego regularnie, co kilkadziesiąt, kilkaset (a nawet w dłuższych okresach) lat, bo poruszają się po bardzo wydłużonych orbitach eliptycznych. W jednym z ognisk takiej elipsy znajduje się gwiazda. Komety nieokresowe pojawiają się w centrum układu planetarnego tylko raz. Ich tor ma kształt paraboli lub hiperboli z gwiazdą w ognisku tej krzywej. Komety pochodzą z obłoków małych ciał otaczających gwiazdy posiadające układy planetarne, takich jak Obłok Oorta. Obłoki takie są pozostałością po procesie formowania się większych obiektów i najczęściej znajdują się poza orbitami najdalszych planet.

Ruch komet jest podatny na wpływy grawitacyjne innych ciał. Niekiedy komety pojawiają się niepostrzeżenie w centrum układu planetarnego i zderzają się z innymi ciałami. Komety okresowe stale tracą materię podczas każdego przelotu w pobliżu gwiazdy, co prowadzi do ich powolnego niszczenia. Kometa, która zanadto zbliży się do gwiazdy lub planety gazowej, może zostać rozerwana na wiele mniejszych ciał, tworzących formację obiektów mknących z ogromną prędkością. Na swoim torze komety pozostawiają drobiny materii. Przejście jakiejś planety przez taki obszar może być przyczyną wystąpienia roju meteorów.

Nowe komety są stale odkrywane dzięki obserwacjom nieba z wykorzystaniem teleskopów o szerokim polu widzenia. Badaniami tego typu zajmują się zawodowi astronomowie oraz amatorzy rozrzuceni na całym świecie. Dzięki wykonywaniu wielu zdjęć tego samego obszaru nieba możliwe jest dostrzeżenie komety poruszającej się na tle nieruchomych gwiazd.

Słowo kometa pochodzi od łacińskiego cometes, które zostało zaczerpnięte od greckiego komē oznaczającego włosy na głowie. Jako pierwszy określenia komētēs użył Arystoteles opisując je jako gwiazdy z włosami.
Spis treści
[ukryj]

* 1 Właściwości fizyczne
* 2 Parametry orbit
* 3 Nazewnictwo komet
* 4 Komety w historii nauki
o 4.1 Pierwsze obserwacje i przemyślenia
o 4.2 Badania ruchu komet
o 4.3 Badania właściwości fizycznych komet
o 4.4 Sondy badające komety
* 5 Najważniejsze komety
o 5.1 Największe komety
o 5.2 Niezwykłe komety
* 6 Komety w kulturze
* 7 Ciekawsze komety
* 8 Odkryte przez Polaków
* 9 Przypisy
* 10 Linki zewnętrzne
* 11 Zobacz też

Właściwości fizyczne [edytuj]
Obłok Oorta oraz Pas Kuipera
Obłok Oorta oraz Pas Kuipera

Komety okresowe pochodzą prawdopodobnie z Obłoku Oorta, nazwanego tak na cześć Jana Hendrika Oorta, który jako pierwszy postawił hipotezę dotyczącą istnienia poza Układem Słonecznym chmury małych obiektów[1] Niekiedy odległe orbity komet zostają zaburzone przez oddziaływanie grawitacyjne, co powoduje, że niektóre z nich kierują się w pobliże gwiazdy centralnej, wchodząc na długie orbity eliptyczne lub poruszając się po paraboli czy hiperboli.

Według jednej z hipotez w czasie zbliżania się komety do wnętrza układu planetarnego, promieniowanie gwiazdy centralnej powoduje topienie i parowanie zewnętrznych warstw jej jądra złożonych z lodu oraz wielu innych składników. Strumienie pyłu i gazu formują bardzo rozrzedzoną atmosferę nazywaną komą, która wystawiona jest na oddziaływanie ciśnienia promieniowania oraz wiatru słonecznego. Zjonizowany gaz jest odpychany w kierunku od Słońca, poruszając się zgodnie z liniami pola magnetycznego. Pył pozostaje na torze przelotu komety, co powoduje, że wytworzony z niego warkocz jest niekiedy zakrzywiony. Jądro komety ma średnicę poniżej 50 km, a promień komy może być większy niż promień gwiazdy. Warkocz gazowy rozciąga się niekiedy na odległość jednej jednostki astronomicznej, czyli 150 milionów kilometrów.
Strugi gazu wyrzucane przez Kometę Borrelly'ego
Strugi gazu wyrzucane przez Kometę Borrelly'ego

Zarówno koma jak i warkocz są podświetlane przez Słońce, dzięki czemu są doskonale widoczne na Ziemi, kiedy kometa znajdzie się w centrum Układu Słonecznego. Pył rozprasza światło słoneczne, podczas kiedy zjonizowany gaz świeci w skutek rozgrzania do wysokiej temperatury. Większość komet jest obserwowana za pomocą teleskopów, ale kilka razy w ciągu dekady pojawiają się komety widoczne dla nieuzbrojonego oka.

Zaskakująca jest obserwacja, zgodnie z którą jądra komet są jednym z najciemniejszych obiektów krążących w układzie planetarnym. Zgodnie z pomiarami sondy Giotto jądro komety Halleya odbija tylko 4% światła słonecznego. Dzięki innej sondzie – Deep Space 1 – stwierdzono, że dla komety Borrelly'ego współczynnik ten mieści się w zakresie od 2,4% do 3%. Dla porównania asfalt odbija 7% światła, które na niego pada. Słońce uwalnia lotne substancje z jądra komety, pozostawiając związki organiczne złożone z długich łańcuchów węglowych, która są zwykle czarne, podobnie jak ropa naftowa. Ciemne ubarwienie przyspiesza nagrzewanie komety podczas przejścia przez wewnętrzne obszary układu planetarnego.

W 1996 r. stwierdzono, że komety emitują promieniowanie rentgenowskie[2], co zaskoczyło astronomów, którzy wcześniej nie przewidzieli tego fenomenu. Źródłem promieniowania rentgenowskiego mogą być zderzenia rozpędzonych jonów pochodzących z wiatru słonecznego z atomami zawartymi w atmosferze komety, co prowadzi do emisji w zakresie promieniowania rentgenowskiego oraz dalekiego ultrafioletu[3].

Parametry orbit [edytuj]
Orbita komety Kohoutka oraz Ziemi. Orbity komet charakteryzują się dużą ekscentrycznością oraz bardzo szybkim ruchem w pobliżu Słońca
Orbita komety Kohoutka oraz Ziemi. Orbity komet charakteryzują się dużą ekscentrycznością oraz bardzo szybkim ruchem w pobliżu Słońca

Komety są klasyfikowane według okresu obiegu na krótkookresowe (okresowe), które całą orbitę pokonują w czasie mniejszym niż 200 lat oraz długookresowe z większym czasem obiegu. Każdych z tych rodzajów komet jest trwale związany grawitacyjne z gwiazdą. Szczególną klasę stanowią komety, których orbity zawierają się w pasie planetoid[4]. Komety nieokresowe pojawiają się w centrum układu planetarnego tylko raz poruszając się po torach parabolicznych lub hiperbolicznych i potem opuszczają układ planetarny na zawsze.

Współczesne obserwacje pozwoliły na wykrycie kilku komet poruszających się po hiperbolach, których obecność można przypisać grawitacyjnemu oddziaływaniu Jowisza. Jeżeli komety dotarły do Układu Słonecznego z przestrzeni międzygwiezdnej, powinny poruszać się z prędkościami typowymi dla względnego ruchu gwiazd (dziesiątki kilometrów na sekundę). Takie obiekty mają dodatnią całkowitą energię mechaniczną i poruszają się po szczególnie wydłużonych torach hiperbolicznych. Szacunki wskazują, że w ciągu jednego stulecia w obszarze wyznaczanym przez orbitę Jowisza mogą pojawić się cztery komety hiperboliczne. Szacunek jest na tyle niepewny, że faktyczna ich liczba może być różna o jeden lub dwa rzędy wielkości.

Kometa Enckego jest kometą okresową o jednym z najkrótszych czasów obiegu wokół Słońca. Jej orbita nigdy nie pozwala tej komecie na oddalenie się od gwiazdy centralnej na odległość większą niż promień orbity Jowisza. Komety o tak krótkich okresach pochodzą prawdopodobnie z Pasa Kuipera. Źródłem komet długookresowych jest zapewne Obłok Oorta. Astronomowie postawili szereg hipotez dotyczących mechanizmów prowadzących do wytrącania komet z ich orbit w kierunku centrum układu planetarnego. Według niektórych badaczy źródłem perturbacji mogą być bliskie przejścia innych gwiazd poruszających się po orbitach wokół centrum Drogi Mlecznej.

Mała masa komet oraz duża eliptyczność orbit prowadzi "gwiazdy z warkoczami" w pobliże gazowych gigantów Układu Słonecznego. Ruch komet może zostać zaburzony przez oddziaływania grawitacyjne największych planet. Najważniejszym źródłem takiego oddziaływania jest Jowisz, którego masa jest dwa razy większa niż suma mas wszystkich innych planet.

Wiele komet okresowych, które odkryto w przeszłości, "zginęło" z oczu astronomów. Ich orbity nigdy nie były znane z dość dużą dokładnością, aby możliwe było precyzyjne wyznaczenie ich przyszłego toru. Niektóre "nowe" komety po przeprowadzeniu dokładnych obliczeń okazują się być tymi zagubionymi obiektami. Przykładem może być kometa 11P/Tempel-Swift-LINEAR, odkryta w roku 1869 i zagubiona po 1908 na skutek oddziaływania Jowisza. Ponownie dostrzeżono ją dopiero w roku 2001 podczas obserwacji prowadzonych w projekcie LINEAR[5].

Nazewnictwo komet [edytuj]

Przez ostatnie dwa stulecia nazwy nadawane kometom były tworzone według różnych zasad. Przed początkiem XX w. w nazwach większości komet umieszczano rok pojawienia się na niebie oraz dodatkowe określenia przypisywane najjaśniejszym, np. "Wielka Kometa z 1680" (kometa Kircha), "Wielka Kometa Wrześniowa z 1882, " "Wielka Kometa Dzienna z 1910" ("Wielka Kometa Styczniowa z 1910"). Po tym jak Edmund Halley stwierdził, że komety z lat 1531, 1607 i 1682 odpowiadają kolejnym przelotom jednego ciała przez centrum Układu Słonecznego i przewidział jej powrót w roku 1759, została ona nazwana Kometą Halleya. Na tej samej zasadzie nazwano kolejne odkryte komety okresowe, czyli kometę Enckego[6] i kometę Biela,[7] nazwane tak na cześć astronomów, którzy jako pierwsi obliczyli ich orbity. Potem przyjęto zasadę, że dla komet okresowych nazwa ma pochodzić od jej pierwszego odkrywcy.
Wielka Kometa Wrześniowa z roku 1882 (oznaczenie C/1882 R1)
Wielka Kometa Wrześniowa z roku 1882 (oznaczenie C/1882 R1)

Na początku XX w. przyjęto jednolity system nazewnictwa komet, który obowiązuje do dziś. Komety nazywane są od nazwisk maksymalnie trzech odkrywców, którzy zaobserwowali je niezależnie od siebie. W ciągu ostatnich kilku lat wiele komet odkryto dzięki pracy zespołów astronomów stosujących do tego celu specjalne teleskopy. W takiej sytuacji w nazwie komety umieszcza się nazwę instrumentu badawczego, np. Kometa IRAS-Araki-Alcock, odkryta przez satelitę IRAS oraz astronomów-amatorów Genichi Araki i George'a Alock'a. Jeżeli jeden badacz lub zespół astronomów odkryli więcej niż jedną kometę, do ich nazw dodawano kolejne numery, np. komety od Shoemaker-Levy 1 do 9.

Współcześnie automatyczne sondy odkrywają tak wiele komet, że taki system nazewnictwa okazuje się niepraktyczny. Do sierpnia 2005 r. sonda SOHO zaobserwowała 1000 nowych komet[8]. W takiej sytuacji zapewnienie każdej komecie unikalnej nazwy stało się praktycznie niemożliwe. W zamian wprowadzono system jednolitych oznaczeń, który pozwala na unikanie pomyłek.

Przed rokiem 1994 kometom nadawano najpierw oznaczenie prowizoryczne, składające sie z roku odkrycia oraz małej litery wskazującej na kolejność odkrycia w danym roku. Np. Kometa Bennetta 1969i została odkryta jako dziewiąta w roku 1969. Po określeniu czasu przejścia przez peryhelium orbity, czyli momentu największego zbliżenia komety do Słońca, nadawano jej oznaczenie oparte o rok, w którym przechodzi ona przez ten punkt. Za rokiem dodawano rzymską liczbę, określającą kolejność wśród komet przechodzących przez peryhelium w tym samym roku. Kometa Benetta 1969i otrzymała oznaczenie definitywne Kometa Bennetta 1970 II, bo jako druga przeszła przez peryhelium w roku 1970.[9]

Stały wzrost liczby odkrywanych komet doprowadził do zmiany tej procedury nadawania oznaczeń. W roku 1994 Międzynarodowa Unia Astronomiczna przyjęła nowy sposób oznaczania komet. Obecnie kometom nadaje się oznaczenie pochodzące od roku jej odkrycia, litery oznaczającej połówkę miesiąca dla daty odkrycia oraz kolejnego numeru dla wszystkich komet odkrytych w ciągu tego okresu. Podobny system przyjęto wcześniej dla asteroidów. Czwarta kometa odkryta w drugiej połowie lutego 2006 r. otrzyma oznaczenie 2006 D4. Wprowadzono też specjalne przedrostki oznaczające typ komety:

* P/ – kometa okresowa,
* C/ – kometa nieokresowa,
* X/ – kometa, dla której nie udało się określić dokładnej orbity,
* D/ – zagubiona kometa lub taka, która uległa zniszczeniu,
* A/ – kometa, która potem okazała się innym obiektem (asteroidą, planetą karłowatą, itp.)

Po drugim przejściu przez peryhelium kometom okresowym nadawany jest numer określający kolejność ich odkryć.[10]. Kometa Halleya, jako pierwsza uznana za okresową, ma oznaczenie 1P/1682 Q1, a kometa Hale-Boppa jest oznaczona jako C/1995 O1.

Istnieją cztery obiekty umieszczone zarówno na liście asteroidów jak i komet:

* 2060 Chiron (95P/Chiron),
* 133P/Elst-Pizarro (7968 Elst-Pizarro),
* 60558 Echeclus (174P/Echeclus)
* 4015 Wilson-Harrington (107P/Wilson-Harrington).

Komety w historii nauki [edytuj]

Pierwsze obserwacje i przemyślenia [edytuj]

W starożytności powszechne było przekonanie, że komety wieszczą nieszczęście. Nagłe pojawienie się komety na firmamencie interpretowano jako atak bóstw lub innych nadnaturalnych bytów zamieszkujących niebiosa skierowany przeciw mieszkańcom Ziemi. Niektórzy naukowcy sądzą, że występujące w starożytnych tekstach nawiązania do "spadających gwiazd" obecne w eposie o Gilgameszu, Apokalipsie lub Księdze Henocha mogą odnosić się do komet lub bolidów.

W pierwszej części Meteorologii Arystoteles przedstawił swoje poglądy dotyczące komet, które w kulturze europejskiej stały się podstawą wiedzy na ich temat przez kolejne dwa tysiące lat. Grecki astronom odrzucił stwierdzenia kilku wcześniejszych filozofów, którzy sądzili, że komety są planetami lub mają z nimi jakiś związek. Arystoteles zauważył, że planety poruszają się zawsze w pasie ograniczonym przez gwiazdozbiory Zodiaku, podczas kiedy komety mogą pojawić się na dowolnej części sfery niebieskiej[11]. Według Arystotelesa komety miały być zjawiskiem zachodzącym w górnych warstwach atmosfery, gdzie gorące i suche opary miały czasami zbierać się i płonąć. Podobnie grecki filozof tłumaczył nie tylko pojawianie się komet, ale również meteorów, ich rojów oraz zorzy polarnej. Według niego również Droga Mleczna była tak na prawdę zjawiskiem atmosferycznym[12].

Kilku późniejszych filozofów starożytnych kwestionowało tezy Arystotelesa. Seneka Młodszy w jednej z ksiąg "Naturales quaestiones" zauważył, że komety poruszają się po niebie w sposób regularny, a ich ruch nie jest zakłócany przez wiatr, co jest typowe dla większości zjawisk meteorologicznych. Seneka stwierdził, że planety, owszem, zawsze pojawiają się na tle Zodiaku, ale nie ma żadnego logicznego powodu, aby ciało do nich podobne nie mogło znajdować na innej części sfery niebieskiej, tym bardziej, że wiedza na temat ciał niebieskich jest bardzo ograniczona[13]. Poglądy na naturę komet propagowane przez Arystotelesa uznano za bardziej wiarygodne, aż do XVI w., kiedy potwierdzono, że komety znajdują się poza atmosferą Ziemi.

W roku 1577 na niebie przez kilka miesięcy widoczna była bardzo jasna kometa. Duński astronom Tycho Brahe, w oparciu o swoje pomiary połączone z informacjami od innych badaczy, stwierdził, że kometa nie wykazuje dającej się zmierzyć paralaksy. Według jego obliczeń "gwiazda z warkoczem" znajdowała się przynajmniej cztery razy dalej od Ziemi niż Księżyc[14].

Badania ruchu komet [edytuj]
Tor komety z 1680 daje się dopasować do paraboli (ilustracja z dzieła Principia autorstwa Newtona)
Tor komety z 1680 daje się dopasować do paraboli (ilustracja z dzieła Principia autorstwa Newtona)

Pomiary Tycho Brahe udowodniły, że komety znajdują się w przestrzeni pozaziemskiej, ale nierozwiązana została kwestia ich ruchu, którą rozważano przez następne stulecie. W roku 1609 uczeń duńskiego astronoma – Johannes Kepler – wykazał, że planety nie krążą wokół Słońca po torach mających postać okręgów. Dokładnie pomiary pozwoliły wykazać, że planety poruszają się po torach eliptycznych zgodnie z prawami Keplera. Jednak komety, zdaniem czeskiego astronoma, poruszały sie po liniach prostych. Galileusz mimo, że był zwolennikiem kopernikańskiego obrazu Wszechświata, odrzucał pomiary paralaksy wykonane przez Tycho Brahe. Włoski astronom sądził, że komety znajdują się w ziemskiej atmosferze i poruszają się po liniach prostych[15].

Jako pierwszy związek między ruchami planet i komet dostrzegł William Lower[14] w roku 1610. Jego zdaniem do komet również należało stosować prawa Keplera. W następnych dekadach wielu astronomów takich jak Pierre Petit, Giovanni Borelli, Adrien Auzout, Robert Hooke, Johann Baptist Cysat i Giovanni Domenico Cassini popierało koncepcję parabolicznych lub eliptycznych torów komet. Z drugiej strony badacze tacy jak Christian Huygens czy Jan Heweliusz byli przekonani, że "gwiazdy z warkoczami" poruszają się po liniach prostych[15].

Ostateczne rozstrzygnięcie przyniosła jasna kometa, odkryta 14 listopada 1680 r. przez Gottfrieda Kircha. Astronomowie w całej europie śledzili jej ruch przez kilka miesięcy. W roku 1681 saksoński pastor Georg Samuel Doerfel przedstawił obliczenia pozwalające na dopasowanie toru komety do paraboli ze Słońcem w ognisku. W roku 1687 Isaac Newton wydał swoje dzieło Principia Mathematica. Teoria grawitacji pozwalała na pełne wyjaśnienie ruchu komet, zarówno okresowych jak i nieokresowych. Jako przykładu w obliczeniach Newton użył toru komety z roku 1680[16].

W roku 1705 Edmond Halley zastosował metodę obliczeń zaproponowaną przez Newtona dla 24 komet, które zaobserwowano w latach od 1337 do 1698. Okazało się, że parametry orbitalne komet z lat 1531, 1607 i 1682 były bardzo podobne. Halley doszedł do wniosku, że była to jedna kometa, która odwiedzała centrum Układu Słonecznego co 75 lat. Dalsze obliczenia Halleya wykazały, że zmiany parametrów orbity wynikały z perturbacji grawitacyjnych powodowanych przez oddziaływania Jowisz i Saturna. Halley przewidział, że kometa pojawi się ponownie w latach 1758-9.[17]. Wcześniej Robert Hooke uznał komety z lat 1664 i 1618 za jeden obiekt,[18], Jean-Dominique Cassini podejrzewał, że komety z lat 1577, 1665, i 1680 odpowiadały kolejnym odwiedzinom innej komety okresowej.[19] Obaj się mylili. Halley jako pierwszy poprawnie przewidział powrót komety. Obliczenia angielskiego astronoma zostały powtórzone przez trzech francuskich matematyków Alexisa Clairauta, Josepha Lalande i Nicole-Reine Lepaute, którzy wykonali je z większą dokładnością. Według ich szacunków kometa miała przejść przez peryhelium w roku 1759. Datę podali z dokładnością miesiąca.[20]. Kiedy kometa powróciła w pobliże Słońca zgodnie z przewidywaniami, nazwano ją na cześć nieżyjącego już wtedy Edmonda Halleya. Obecnie nosi ona oficjalnej oznaczenie 1P/Halley i kolejny raz zawita na ziemskim niebie w roku 2061.

Kometa Halleya dzięki swojej jasności mogła być za każdym razem obserwowana przez astronomów gołym okiem, co pozwoliło na zebranie dość bogatych historycznych zapisków. Kolejne komety okresowe odkrywano już z pomocą teleskopów. Drugą kometą okresową stała się kometa Enckiego (oznaczenie 2P/Encke). W latach 1819-1821 niemiecki matematyk i fizyk Johann Franz Encke obliczył orbity dla komet z lat 1786, 1795, 1805 i 1818, co pozwoliło mu stwierdzić, że tak na prawdę była ta sama kometa. Encke przewidział jej powrót w roku 1822.[21]. Przed końcem wieku pary i elektryczności znano siedemnaście komet okresowych. Do kwietnia 2006 r. astronomowie sklasyfikowali 175 okresowych, z których kilka w tym czasie uległo zniszczeniu lub zaginęło w bezmiarze kosmosu. W efemerydzie komety są czasami oznaczane symbolem "☄".

Badania właściwości fizycznych komet [edytuj]
Orbity komet są bardzo wydłużonymi elipsami. Na ilustracji przedstawiono dwa warkocze.
Orbity komet są bardzo wydłużonymi elipsami. Na ilustracji przedstawiono dwa warkocze.

Według Newtona komety miały być niezbyt wielkimi sztywnymi i jednorodnymi bryłami, odpornymi na uderzenia. Według angielskiego fizyka komety cechowało podobieństwo do planet, ale miały większą swobodę ruchu i mogły poruszać się po bardzo wydłużonych eliptycznych orbitach. Warkocz komet miał być zdaniem Newtona strugą bardzo rozrzedzonego gazu wytwarzanego w głowie komety na skutek działania ciepła słonecznego. Według angielskiego fizyka komety były niezbędne, aby zapewnić Ziemi nowe dostawy wilgoci traconej na skutek parowania. Według Newtona bez uzupełnienia wody planeta szybko zamieniłaby się w pustynię. Według ojca grawitacji również powietrze na Ziemi miało pochodzić z wyziewów wytwarzanych przez komety.

Inni naukowcy sądzili, że komety mogą być niezbędne, aby dostarczyć Słońcu paliwo:


"Aby poruszyć z tego wielkiego ciągu parowania
Odświeżająca wilgoć na ciałach niebieskich,
Poprzez ich długie eliptyczne wiatry; być może
By użyć gasnącemu słońcu nowego paliwa,
Aby rozświetliło światy i nakarmiło eteryczny ogień."

– "James Thomson", "Pory roku (The Seasons)" (1730; 1748).

Jednak w wieku XVIII niektórzy badacze stawiali inne hipotezy dotyczące natury komet. W roku 1755 Immanuel Kant postawił tezę, zgodnie z którą komety byłyby zbudowane z substancji lotnych, których gwałtowne parowanie podczas przejścia przez peryhelium było źródłem astronomicznego widowiska[22]. W roku 1836 niemiecki matematyk Friedrich Wilhelm Bessel po obserwacji przejścia przez peryhelium komety Halleya w roku 1835 doszedł do wniosku, że strugi gazu wytwarzane przez głowę komety mogą na zasadzie odrzuty generować siłę ciągu dość dużą, aby w dających się zmierzyć sposób zaburzyć ruch komety. Bessel w ten sposób tłumaczył niegodności toru komety Enckiego z obliczeniami zakładającymi istnienie wyłącznie perturbacji wynikających z oddziaływania grawitacyjnego[23].

W znaczący sposób obraz komet zmienił się w latach 1864-1866, kiedy włoski astronom Giovanni Schiaparelli obliczył orbitę Perseidów, czyli deszczu meteorów regularnie pojawiającego się w atmosferze Ziemi. Okazało się, że parametry orbity odpowiadają komecie Swift-Tuttle. Związek między deszczami meteorytów i kometami stał się oczywisty, kiedy w 1872 r. Ziemia weszła w rój meteorów pochodzących z komety Biela. W roku 1846 kometa Biela podczas przejścia przez peryhelium rozpadała się na dwa fragmenty, a po 1852 nigdy już jej nie dostrzeżeono[24]. Astronomowie doszli do wniosku, że składała się ona z kosmicznego gruzu połączonego lodem w jedna zmrożoną bryłę.

Model ten zakwestionowano dopiero w połowie XX w., bo był od sprzeczny z obserwacjami ogromnych ilości gazów wytwarzanych przez komety, podczas kolejnych przejść w pobliżu Słońca. W roku 1950 Fred Lawrence Whipple zaproponował model zgodnie, z którym kometa była górą lodu zanieczyszczonego pyłem oraz skalnymi odłamkami.[25]. W powszechnej świadomości powstało przeświadczenie, że kometa jest "brudną śnieżką". Hipoteza została ostatecznie potwierdzona w roku 1986. W kierunku zbliżającej się do Ziemi komety Halleya pomkn